Zastrzeż PESEL – nowe przepisy od 1 czerwca

17 listopada 2023 roku Ministerstwo Cyfryzacji wprowadziło usługę „Zastrzeż PESEL”, dzięki której obywatele mogą zabezpieczyć swoje dane osobowe. Natomiast od 1 czerwca 2024 roku wszystkie instytucje finansowe będą musiały sprawdzić Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL, zanim udzielą komuś pożyczki czy podpiszą umowę.

Obecnie to ofiara przestępstwa czy kradzieży tożsamości musi udowodnić, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie prawne lub finansowe. Nowe przepisy zmienią tę sytuację. Jeśli obywatel zastrzeże swój PESEL i w tym czasie ktoś zaciągnie na niego zobowiązanie, instytucja finansowa nie będzie mogła domagać się od tej osoby np. spłaty długu. Ministerstwo w trosce o bezpieczeństwo danych zaleca, aby na wszelki wypadek mieć swój PESEL cały czas zastrzeżony i cofać zastrzeżenie tylko w sytuacjach, kiedy planujemy załatwić konkretną sprawę.

Gdzie mogę zastrzec swój PESEL?

1. w aplikacji mobilnej mObywatel 2.0,
2. w serwisie internetowym mObywatel,
3. w dowolnym urzędzie gminy.

Swój PESEL można szybko i łatwo zastrzec elektronicznie.

W aplikacji i serwisie mObywatel można zastrzec swój numer PESEL, a także:

• cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL z automatyczną datą ponownego zastrzeżenia,
• cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL bezterminowo,
• dowiedzieć się, jaka firma i instytucja sprawdzała Twój PESEL oraz z jakiego powodu,
• poznać historię swoich zastrzeżeń.

W aplikacji można dodatkowo otrzymywać na swój telefon powiadomienia związane z usługą Zastrzeż PESEL. Więcej informacji na temat zastrzegania PESEL w aplikacji na stronie usługi Zastrzeż PESEL.

Co jeszcze warto wiedzieć o zastrzeganiu numeru PESEL?

Numer PESEL można zastrzec, a także cofnąć jego zastrzeżenie bezpłatnie. Nie trzeba przy tym podawać przyczyny, ponieważ każda pełnoletnia osoba, która posiada nadany numer PESEL ma prawo dowolnie zarządzać statusem zastrzeżenia swojego numeru PESEL. Nie ma też znaczenia, ile razy PESEL zostanie zastrzeżony.

Zastrzeganie PESEL ma chronić osoby prywatne (konsumentów) przed finansowymi skutkami kradzieży ich danych. Nie dotyczy ono innych sytuacji codziennych czy formalnych – nawet, jeśli używamy w nich swoich danych osobowych.

W związku z tym zastrzeżony numer PESEL nie wpływa na:

• sprawy urzędowe (np. wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów),
• sprawy zdrowotne (np. wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty),
• udział w wyborach,
• ważność dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy),
• korzystanie z profilu zaufanego,
• podróżowanie (np. przekraczanie granicy, podróże lotnicze czy kupowanie biletów lotniczych),
• wykonywanie czynności służbowych (np. podpisywanie umów w pracy),
• korzystanie z usług poczty (Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku ustawowego).

Zastrzeżenie możesz w każdej chwili cofnąć

W każdej chwili można cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL w aplikacji i serwisie mObywatel lub w urzędzie gminy. Zmiana od razu pojawi się w rejestrze.

Cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL można na dwa sposoby:

• bezterminowo – wtedy PESEL pozostanie niezastrzeżony do czasu ponownego zastrzeżenia,
• wyznaczając czas automatycznego ponownego zastrzeżenia.

Przypominamy o przerwie między ponowną zmianą statusu zastrzeżenia, która wynosi 30 minut. To oznacza, że można w każdej chwili zastrzec PESEL lub cofnąć zastrzeżenie, ale już kolejna zmiana statusu zastrzeżenia może nastąpić dopiero po 30 minutach.

Kiedy warto cofnąć zastrzeżenie?

Zastrzeżenie numeru PESEL cofnij, gdy planujesz załatwić ważną sprawę i podpisać umowę z:

• firmami i instytucjami finansowymi, w tym bankami i instytucjami kredytowymi (np. umowę o kredyt, pożyczkę, zakup z płatnością ratalną czy leasing),
• notariuszami (np. umowę o kupnie lub sprzedaży nieruchomości),
• operatorami telekomunikacyjnymi (np. gdy chcesz otrzymać kopię swojej karty SIM).

Zgubiony lub skradziony dowód osobisty

Nasze dane osobowe są szczególnie zagrożone, kiedy zgubimy dowód osobisty lub gdy ktoś nam go ukradnie. Od 1 czerwca, gdy zgłosimy że utraciliśmy dowód osobisty jednocześnie automatycznie zostanie zastrzeżony numer PESEL.

Zastrzeżenie PESEL nie będzie mieć wówczas wpływu na wyrobienie nowego dowodu osobistego – będzie można to zrobić tak samo jak do tej pory.

Takie zastrzeżenie nie zostanie automatycznie cofnięte z chwilą, gdy uzyskamy nowy dowód osobisty. W takim przypadku, jeśli chcemy cofnąć zastrzeżenie, musimy zrobić to elektronicznie w aplikacji lub serwisie mObywatel albo stacjonarnie w dowolnym urzędzie gminy.

Źródło: Ministerstwo Cyfryzacji