Otwarcie wystawy „Muzyka w okupowanej Polsce 1939-1945“ przy akompaniamencie muzyki

Wystawa „Muzyka w okupowanej Polsce 1939-1945“ autorstwa dr Katarzyny Naliwajek-Mazurek z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego wraca nad Nysę po 11 latach. Po raz pierwszy sprowadził ją do nas w 2011 roku dr Albrecht Goetze. Była wówczas prezentowana w Gӧrlitz. Autorka przedstawia skutki polityki Trzeciej Rzeszy na terenach Polski czasu II wojny światowej: niszczenie kultury i muzyki polskiej, wraz z towarzyszącymi jej prześladowaniami i eksterminacją na tle rasowym i narodowościowym. Autorka opisuje formy życia muzycznego, jakie były możliwe w tych warunkach, oraz losy poszczególnych muzyków, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy. 

Na otwarciu obecna będzie kuratorka wystawy, dr Katarzyna Naliwajek-Mazurek. Wydarzenie odbędzie się przy akompaniamencie muzyki w wykonaniu sopranistki, Ani Vegry i pianistki, Katarzyny Wasiak. Uzupełnieniem i niejako komentarzem do wystawy będzie film Ute Friederike Jürß i Martiny Doerry „DECYZJA – Wilm prowadził podwójne życie” o oficerze Wehrmachtu Wilmie Hosenfeldzie, oprawcy i pomocniku prześladowanych, w tym m.in. Władysława Szpilmana. Wydarzenie odbywa się w ramach Międzynarodowych Dni Messiaena Görlitz-Zgorzelec, objętych patronatem Burmistrza Miasta Zgorzelec.

Otwarcie wystawy
Piątek,  13.01.2023, godz. 18:00
Europejskie Centrum Pamięć, Edukacja, Stalag VIII A, Zgorzelec
Wstęp wolny

Po otwarciu wystawy koncert pieśni „Ci, którzy ratują się piosenką”
Piątek,  13.01.2023, godz. 20:00
Europejskie Centrum Pamięć, Edukacja, Stalag VIII A, Zgorzelec
Bilety: 70 zł

Występują: Ania Vegry – sopran, Katarzyna Wasiak – fortepian
Utwory Karola Rathausa, Ignacego Strasfogla, Andrzeja Czajkowskiego oraz Szymona Laksa

W biografii kompozytorów, których utwory złożą się na koncert, wpisane są dramatyczne przemiany zachodzące w Europie XX wieku. Wojna, prześladowania i wygnanie zostawiły swój ślad w ich twórczości, a jednak ich piosenki są dowodem głębokiego humanizmu i wiary w siłę kultury, która przełamuje narodowe uprzedzenia, stając się najważniejszą barykadą przed barbarzyństwem.

 Szczegółowy program wydarzeń oraz informacje dotyczące biletów dostępne są na stronie www.pl.messiaen-tage.eu.

KONTAKT: Magdalena Zielińska-König m.zielinska-koenig@messiaen-tage.eu

WYSTAWA „Muzyka w okupowanej Polsce 1939-1945”
Celem wystawy jest przedstawienie życia muzycznego w Polsce podczas drugiej wojny światowej oraz konsekwencje polityki kulturalnej nazistowskich okupantów.

Zorganizowana na podstawie różnego rodzaju zbiorów z polskich, amerykańskich, izraelskich i niemieckich archiwów (dokumenty, fotografie, wiersze, piosenki, dzieła sztuki, sprawozdania świadków itd.) niniejsza wystawa po raz pierwszy przedstawia różne formy obecności muzyki w życiu społeczeństwa podczas wojny oraz przypomina o losach i twórczości muzyków, muzykologów, miłośników muzyki.

Najbardziej znacząca część wystawy poświęcona jest tragicznym losom polskich artystów i artystek żydowskiego pochodzenia, więźniom getta oraz obozów koncentracyjnych, spośród których większość z nich nie przeżyła Holokaustu.

Uprawianie muzyki w tamtych czasach, w których miliony polskich obywateli straciło życie, było często przejawem odwagi obywatelskiej, solidarności oraz niezmiernej bezinteresowności – historia Władysława Szpilmana, który został uratowany przez swoich polskich przyjaciół i niemieckiego oficera Wilma Hosenfelda jest przykładem podobnym do wielu innych sytuacji. Dla wielu prześladowanych muzyka często oznaczała azyl, czasem nawet ratowała życie. Tak właśnie było w przypadku Szymona Laksa, który przeżył obóz zagłady Auschwitz-Birkenau, ponieważ prowadził tam orkiestrę obozową.

Wystawa przedstawia nie tylko przykłady niewiarygodnej wręcz manipulacji w sferze muzyki poprzez totalitarny despotyzm, ale także znaczenie muzyki w stosunkach międzyludzkich w obozach koncentracyjnych czy także podczas Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 roku. Sposób przedstawienia tych aspektów na wystawie na przykładzie muzyki, wpływa na dialog pomiędzy narodowościami i generacjami w duchu tolerancji.

Wystawa została zainicjowana przez berlińskie stowarzyszenie Room 28 e.V. w 2010 roku w związku z przygotowaniami do międzynarodowych uroczystości z okazji 200. rocznicy urodzin Fryderyka Chopina. Wystawa, której kuratorką była polska muzykolożka dr Katarzyna Naliwajek, sfinansowana została ze środków Unii Europejskiej oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Ekspozycja przeżyła swoją francuską premierę podczas festiwalu Musiques Interdites w Marsylii, niemiecką w Schleswig-Holstein podczas festiwalu muzycznego w Kilonii i Hamburgu oraz na festiwalu Warszawska Jesień. Ponadto można było ją zobaczyć m.in. w Berlinie, Lipsku, Lüneburgu, Görlitz oraz podczas uznamskiego lata muzyki w Peenemünde, w Oświęcimiu i Sosnowcu (mieście urodzenia Władysława Szpilmana). Mówiono o niej w wielu mediach.

W roku 2011 uniwersytet w Lüneburgu przyznał autorce i kuratorce wystawy, dr Katarzynie Naliwajek, nagrodę im. Hosenfelda-Szpilmana. Dr Naliwajek należy do jednych z najważniejszych ekspertek w tej dziedzinie. Wykłada muzykologię na uniwersytecie w Warszawie.

Źródło: MEETINGPOINT MEMORY MESSIAEN e.V.

Przemierzając chaos